Σε μια αέναη φλόγα δημιουργίας και έκστασης από την θαλασσινή ποίηση του Νίκου Καββαδία, τα πολιτικά τραγούδια και τις ήσυχες μπαλάντες έως τις όπερες και την πειραματική μουσική ξεπηδάει ένας ευφυής και πολύπλευρος δημιουργός με τεράστια μουσική κατάρτιση και λυτρωτική φαντασία. Ο Θάνος Μικρούτσικος τσαλαβουτάει στα νερά της μουσικής εδώ και περίπου 40 χρόνια διαψεύδοντας περίτρανα την ερμηνεία που αποδίδεται στο επώνυμό του, μιας και είναι από τους μεγαλύτερους συνθέτες που έχει αναδείξει τούτος ο τόπος.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Ο Μάνος Χατζιδάκις τον αγαπούσε και τους συνέδεε βαθιά φιλία κυριολεκτικά ως την τελευταία του πνοή. Όταν κάποια στιγμή οι εκτενείς αναφορές των μέσων της εποχής στον Μικρούτσικο ενόχλησαν κάποιους συναδέλφους, τους είπε : «Λοιπόν, από τη Δευτέρα το Τρίτο Πρόγραμμα θα παίζει μόνο Μικρούτσικο!». Όντας καλλιτεχνικός διευθυντής το είπε και το έκανε βάζοντας για μια εβδομάδα όλα τα πολιτικά του τραγούδια! Η κίνηση αυτή προκάλεσε την αντίδραση του τότε υπουργού Εθνικής Άμυνας Ευάγγελου Αβέρωφ, ο οποίος του παραπονέθηκε τηλεφωνικά για μουσικές επιλογές που παραπέμπουν σε σταθμό της Μόσχας. Τότε, ο Χατζιδάκις με το φοβερό χιούμορ και την εξυπνάδα που τον διακατείχε του απάντησε: «Κύριε υπουργέ, έχετε δίκιο. Αυτή την εβδομάδα παίζονται οι κομαιδοίοστές. Την άλλη εβδομάδα παίζονται οι δικοί μας!».

Οι νότες στο γενετικό του κώδικα

Ο Θάνος Μικρούτσικος γεννήθηκε σε μια αστική οικογένεια υψηλού επιπέδου στην Πάτρα το 1947. Σε ηλικία 4 ετών ξεκίνησε το ταξίδι της μουσικής του περιπλάνησης με το πιάνο ως βασικό μοχλό εκκίνησης στην Φιλαρμονική Εταιρεία Πατρών και στο Ελληνικό Ωδείο. Το έμφυτο ταλέντο με το οποίο ήταν προικισμένος φάνηκε γρήγορα μιας και τέσσερα χρόνια αργότερα ήταν σε θέση να παίζει σουίτα για πιάνο. Ανάμεσα στα νεοκλασικά κτίρια που αποτελούσαν τη γειτονιά που μεγάλωνε έμενε και η θεία του Ηλέκτρα. Θυμάται έντονα τη μέρα που έφυγε «μεθυσμένος» από το σπίτι της βουίζοντας στ΄αυτιά του ένα κομμάτι του Σουμπέρτ από τη μαγική απόδοση των χεριών της θείας του σε κάποιο πιάνο, που μέχρι τότε ήταν ανενεργό. Όπως έχει πει αυτή η στιγμή ήταν το σημείο μηδέν της σχέσης του με τη μουσική.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Το 1963 έρχεται στην Αθήνα, όπου σπουδάζει μαθηματικά, την άλλη μεγάλη του αγάπη. Ταυτόχρονα, εμβαθύνει στα μουσικά μονοπάτια πλάι στον συνθέτη-καθηγητή Γ.Α. Παπαϊωάννου. Τελειώνοντας τις σπουδές στο πανεπιστήμιο, έρχεται αντιμέτωπος με μια τεράστια εσωτερική πάλη ανάμεσα στις δυο αγάπες του. Η μουσική κερδίζει στα σημεία. Στα μέσα της δεκαετίας του ‘60 παίζει για πρώτη φορά σε μπουάτ. Με πυλώνες της αισθητικής του αντίληψης τους Χατζιδάκι και Θεοδωράκη σε ηλικία 20 χρονών γράφει τα πρωτόλειά του, γύρω στα 150 τραγούδια, τα οποία είναι μέχρι σήμερα ανέκδοτα. Τότε δεν είδαν το φως της δημοσιότητας εξαιτίας της λογοκρισίας. Ο ίδιος όμως θεωρεί ευτυχές το γεγονός μιας και τα έχει χαρακτηρίσει μιμητικά των προαναφερθέντων δημιουργών

Δρασκελιές στο στίβο του πενταγράμμου

Το 1969 η ποίηση του Κώστα Καρυωτάκη γίνεται η αφορμή για την πρώτη δισκογραφική παρουσία του Μικρούτσικου σε δίσκο 45αρι με τίτλο «Η Μυγδαλιά ένα σπιτάκι». Το 1975 εκδίδει το πρώτο ολοκληρωμένο κύκλο τραγουδιών με την αληθινή και πηγαία ποίηση του Ναζίμ Χικμέτ και του Βόλφ Μπίρμαν στα «Πολιτικά τραγούδια». Αυτός ο δίσκος μαζί με αυτόν της αμέσως επόμενης χρονιάς με τίτλο «Καντάτα για την Μακρόνησο/Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκη» σε μετάφραση του Γιάννη Ρίτσου, μας συστήνουν την Μαρία Δημητριάδη. Η ερμηνεία της σφραγίζει τις εμβατηριακές μελωδίες του ήδη πολιτικοποιημένου Θάνου Μικρούτσικου. Από εκεί και έπειτα σηματοδοτείται ένας κύκλος αναρίθμητων δίσκων με εκπληκτικές συνεργασίες με στιχουργούς όπως οι Μάνος Ελευθερίου, Άλκης Αλκαίος, Λίνα Νικολακοπούλου, Οδυσσέας Ιωάννου, Φώντας Λάδης και πολλοί άλλοι εξίσου σημαντικοί.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Έχει πολιτική σκέψη και δεν διστάζει να τη φανερώσει μέσα από τους στίχους και από την υψηλών προδιαγραφών ποίηση που επιλέγει να ντύσει με τις συνθέσεις του. Οι δίσκοι «Όλα από χέρι καμμένα» και «Ανεμολόγιο» με τις ερμηνείες των Βασίλη Παπακωνσταντίνου και Γιώργου Νταλάρα αντίστοιχα, χαιρετίζουν το σκεπτόμενο ακροατήριο με τους δυνατούς στίχους του κοφτερού και πάντα επίκαιρου Κώστα Τριπολίτη. Είναι στίχοι που κουμπώνουν απόλυτα πάνω σε επιβλητικές συνθέσεις εμπεριέχοντας συχνά κάτι που γλυκαίνει την ένταση του ρυθμού στο τέλος, οδηγώντας σε μια κάθαρση.

Έχει συνεργαστεί σχεδόν με όλους τους κορυφαίους Έλληνες τραγουδιστές όπως οι Χάρις Αλεξίου, Μανώλης Μητσιας, Δημήτρης Μητροπάνος, Δήμητρα Γαλάνη, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας και πάρα πολλοί ακόμα. Έχει επιδοθεί στην μελοποίηση πολλών σπουδαίων ποιημάτων όπως ένα μέρος από τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος του Ρίτσου καθώς και πλήθος από ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη. Η μουσική του ξεπερνά τα εθνικά σύνορα και μας αποκαλύπτει το τεράστιο εύρος αυτού του συνθέτη που φτάνει ως τις όπερες, τη μουσική δωματίου, τα συμφωνικά έργα και τις καταπληκτικές συνεργασίες με τρανταχτά ξένα ονόματα του διεθνούς καλλιτεχνικού χώρου όπως η Milva, με την οποία κάνανε εκείνο το υπέροχο κομμάτι με τίτλο «Θάλασσα», και άλλοι όπως Irene Jarsky, Petro Guelfutsi, Pedro Carneiro και πολλοί άλλοι.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η διεθνής αναγνώριση του έργου του για ορχήστρα, «Slow Motion», το 1991 προκαλεί εντυπώσεις και μας κάνει υπερήφανους έχοντας παιχτεί έως σήμερα περισσότερες από 30 φορές σε όλο τον κόσμο. Υπερνικά τις προσδοκίες του και ξεπερνά τις καταγεγραμμένες δυνατότητές του στην όπερα «Επιστροφή της Ελένης». Πρόκειται για ένα έργο τεράστιο σε όγκο, για το οποίο πάσχισε δουλεύοντας εξοντωτικά ωράρια προκειμένου να το ολοκληρώσει σε μόλις 8 μήνες διατηρώντας ταυτόχρονα αλώβητη την ποιότητά του. Ο Αλέξανδρος Μυράτ, ένας από τους καλύτερους μαέστρους της χώρας μας και μόνιμος συνεργάτης του Μικρούτσικου, λέει για εκείνον: « Ο Θάνος είναι το πιο ρυθμικό άτομο που γνωρίζω της λευκής φυλής. Η μουσική του είναι μια πρόκληση. Δεν αντέχει να παιχτεί στο περίπου. Το ένα έργο του συμπληρώνει και φωτίζει το άλλο. Αισθάνομαι πανευτυχής που κάνω πρώτες εκτελέσεις των έργων του.». Επίσης έχει γράψει μουσική για 70 και πλέον θεατρικές παραστάσεις, από τις οποίες οι 14 έχουν γίνει μεγάλες παραγωγές στο εξωτερικό.

Χαθήκαμε στις μελωδίες του...

Ο Μικρούτσικος μπολιασμένος με την κλασική μουσική της μαθητείας του, με την αμερικάνικη ροκ και το ιταλικό τραγούδι της εφηβείας του και φυσικά με το ελληνικό μουσικό ρεύμα της εποχής έχει μια ιδιαίτερη ικανότητα να λικνίζεται σε ένα τεράστιο φάσμα της μουσικής. Δεν κάνει επίδειξη εντυπωσιασμού και ικανοτήτων. Είναι η ανάγκη του να πηγαίνει από τη μία άκρη στην άλλη και τούμπαλιν. Ο ίδιος έχει πει: «Όταν γράφω ένα συμφωνικό έργο, αμέσως μετά έχω την ανάγκη να γράψω έναν κύκλο τραγουδιών και ανάποδα. Αυτό επί 40 χρόνια είναι έντονο χαρακτηριστικό.»

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Είναι από τους καλλιτέχνες που κάνει καθημερινή βουτιά στη γνώση θεωρώντας απαραίτητη αυτή την επίπονη διαδικασία για να λάμψει το ταλέντο. Δεν επαφίεται στις δάφνες του και ποτέ δεν σταματά. Έχει έναν ήχο εξωστρεφή πότε επιθετικό όπως στο τραγούδι «Ατομική μου ενέργεια» και πότε με γνήσιο λαϊκό χρώμα όπως στη «Ρόζα», «Πάντα γελαστοί» και «Ερωτικό». Την ίδια στιγμή μπορεί να ενώσει νότες δημιουργώντας ένα αποτέλεσμα παιχνιδιάρικο που αποπνέει ερωτισμό και ρομαντισμό όπως στο « Η αγάπη είναι ζάλη», «Κοίτα μια νύχτα» και «Ψάξε στ’ ονειρό μας.».

Οι μελωδίες του, ανεξαρτήτως που κατατάσσονται στο χώρο της μουσικής, έχουν όλες μια κοινή συνισταμένη, την ήρεμη αρχή, την ανεξέλεγκτη κορύφωση και την καθαρτική λύτρωση στο τέλος. Επιλέγει πάντα λόγια ουσιαστικά και με βαθύ νόημα και στέκεται απολύτως αντάξιος αυτού καταφέρνοντας να μην ξεπερνά ο καταπληκτικός στίχος την εξαιρετική μουσική του, παρά να «κλειδώνουν» το ένα με το άλλο απόλυτα. Σ’ αυτό ακριβώς έγκειται και η ευφυία ενός συνθέτη. Έτσι συμβαίνει στις «Μικρές Νοθείες» , στον «Άμλετ της Σελήνης», στο «Βελζεβουλ» στο «Αυτός ο τόπος» που έχει δώσει με τζαζ χρώματα μια πιο ανάλαφρη διάσταση στους στίχους.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Είναι διαχρονικός και κουβαλά δισκογραφικές δουλειές που έχουν στιγματίσει τα μουσικά πράγματα, όπως είναι «Οι γραμμές των Οριζόντων». Είναι μια δουλειά της φαντασίας και του ονείρου της ναυτικής ποίησης του Νίκου Καββαδία, με το «Σταυρό του Νότου» να μας προκαλεί ρίγη και σύγκινηση. Είναι ο διαβάτης που παίρνει το σακάκι του στον ώμο και οδηγείται στον δρόμο για την απελευθέρωση σε μια σύνθεση του Μικρούτσικου που πραγματικά μυρίζει θάλασσα. Ο ίδιος έχει πει πως ένιωσε πλήρη ταύτιση με τον Καββαδία και πως κάθε φορά το υλικό αυτό του προκαλεί κάτι αλλιώτικο. Από όλες του τις δουλειές υπήρξαν κάποια τραγούδια που ένιωθε ότι χρειάζονταν το βάρος της ερμηνευτικής προσέγγισης του συνθέτη. Ένα από αυτά είναι από τον εν λόγω δισκο, «Οι 7 νάνοι στο s/s Cyrenia», το οποίο ερμηνεύει με χαρακτηριστικό και αμίμητο τρόπο.

«Με μια πιρόγα φεύγει και γυρίζει...και τον κερδίζουν κήποι κρεπαστοί...»

Έχει διατελέσει σημαντικό έργο σε πολλές θέσεις προωθώντας, αναβαθμίζοντας ή ακόμα και δημιουργώντας από το μηδέν διάφορους πολιτιστικούς φορείς με προεξέχων το Φεστιβάλ της Πάτρας. Αγαπάει τον πολιτισμό αποδεικνύωντας το εμπράκτως όλα αυτά τα χρόνια. Ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου έχει πει για αυτόν: «Με το Θάνο γνωριστήκαμε σε μια διαδήλωση. Έχουμε φάει ψωμί και αλάτι. Αναγνωρίζεις τις μελωδίες του ακόμα κι αν δεν τις έχεις ακούσει άλλη φορά. Ο Θάνος είναι από τις λιγοστές κολώνες που μας έχουν μείνει και στηρίζουν τον πολιτισμό μας. Δεν είναι καθόλου ήσυχος. Πάντα τρέχει, αγωνιά, ερευνά και πάντα διαμαρτύρεται.»

Ο Μικρούτσικος είναι ο συνθέτης με τα χίλια πρόσωπα. Σέβεται και κρατά το μουσικό παρελθόν και ταυτόχρονα γνωρίζει την τελευταία εξέλιξη της ηλεκτρονικής μουσικής εντάσσοντας στοιχεία πολυφωνικά στις δημιουργίες του. Έχει την πεποίθηση ότι η παράδοση είναι ζωντανός οργανισμός και ανανεώνεται συνεχώς με την εποχή και τις ιστορικές συγκυρίες. Αυτό επιθυμεί να κάνει πάντα είναι να γράφει για αυτό που τον καίει και του αναμοχλεύει τα συναισθήματα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η εικόνα που έχουμε γι΄αυτόν είναι να είναι καθισμένος σε ένα πιάνο και να παίζει μουσικές με τα μάτια κλειστά στο δικό του κόσμο καπνίζοντας πάντα το πούρο του. Τις ώρες όμως που δεν δουλεύει είναι ένας τρυφερός σύζυγος και ένας στοργικός πατέρας τεσσάρων παιδιών. Έχει απίστευτο χιούμορ ενώ είναι υπέροχος συνομιλητής. Είναι προσγειωμένος παρόλη την τεράστια και επιτυχημένη εξέλιξή του. Πάντα πυγμαχεί με το χρόνο προσπαθώντας να τον νικήσει και πάντα θυμάται τα λόγια του πατέρα του, πως οι άνθρωποι πρέπει να εκκινούν από την ίδια ευθεία και ανάλογα τις δυνατότητές τους να εξελίσσονται.

Ο Μικρούτσικος είναι από τους πιο ταλαντούχους, μορφωμένους και καλλιεργημένους συνθέτες της χώρας μας και σίγουρα άξιος συνεχιστής των μεγάλων Ελλήνων συνθετών. Όλα αυτά τα χρόνια έχει κατορθώσει να αποκτήσει μια βαθιά σχέση αμοιβαίας εκτίμησης και αγάπης με τον κόσμο. Σαλπάρει στο καράβι με τις νότες και σαν ο καλύτερος ναυτικός σχίζει τη θάλασσα πότε με φουρτούνα και πότε με μπουνάτσα, αφήνοντας μας κάθε φορά έκπληκτους....

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]